Wypalenie zawodowe
Skąd się bierze? Jak je zdiagnozować? I jak przeciwdziałać?
Wypalenie zawodowe
Skąd się bierze? Jak je zdiagnozować? I jak przeciwdziałać?
Gdy zaczynamy odczuwać wciąż nasilające się zmęczenie, nie mamy energii, ani chęci do działania, odliczamy minuty do zakończenia pracy, wszystko nas irytuje i czujemy się stale rozdrażnieni, może być to znak, że staliśmy się ofiarą wypalenia zawodowego.
Czym jest wypalenie zawodowe?
Wypalenie zawodowe nazywane jest chorobą cywilizacyjną XXI wieku. Powstaje w wyniku przeciążenia emocjonalnego oraz fizycznego, które spowodowane jest stresem w miejscu pracy. Ciężko określić dokładny początek tego procesu. Najczęściej rozpoczyna się bardzo powoli, natomiast ujawnia nagle i z dużą siłą. Skutki wypalenia zawodowego mają wpływ nie tylko na samą osobę, która doświadcza tej choroby, ale i na jej znajomych, rodzinę, związki.
Dlaczego obecnie odnotowuje się coraz więcej przypadków wypalenia zawodowego?
Niewątpliwie kryzys potęguje nasilenie tego zjawiska. Brak lub niepewność posiadania pracy, zwolnienia i restrukturyzacje w firmach wpływają na podniesienie poziomu stresu u pracowników. Pracodawcy koncentrują się głównie na zyskach, co wpływa na wzrost wymagań co do umiejętności, kompetencji, jakości pracy czy dyspozycyjności pracowników. A to nie pozostaje bez wpływu na ich zdrowie.
Jakie grupy ludzi są szczególnie narażone na działanie tego zjawiska?
Problem wypalenia zawodowego może dotknąć każdego. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się osoby wykonujące zawody związane z kontaktami z ludźmi, np. lekarze, nauczyciele, psycholodzy, terapeuci, doradcy personalni. Kolejna grupa to osoby o wysokiej ambicji, zdeterminowane i zaangażowane, szybko wspinające się po szczeblach kariery. Wzrost oczekiwań, coraz większa liczba obowiązków powoduje stres i frustrację. Na drugim krańcu szali są osoby, których status społeczno-zawodowy jest niski. Brak satysfakcji z wykonywanej pracy, niskie zarobki, brak perspektyw mogą powodować wypalenie. Poza tym każdy kto przejawia brak lub małą dbałość o swoje ciało, dietę, ćwiczenia fizyczne, relaks, zaniedbuje rozwój zawodowy, nie ma życia prywatnego, hobby, naraża się na syndrom wypalenia zawodowego.
A czy cechy charakteru mają wpływ na proces wypalenia zawodowego?
Z badań wynika, że bardzo silna motywacja oraz wysoka reaktywność to cechy, które wpływają na wypalenie zawodowe. Z jednej strony ryzykiem dotknięte są osoby niewierzące w swoje możliwości, unikające trudnych sytuacji, z drugiej osoby bardzo pewne siebie, które przekonane są o własnej mocy sprawczej, że wszystko zależy tylko od nich.
Jaki wpływ na stan wypalenia zawodowego ma środowisko pracy?
Środowisko zawodowe ma olbrzymi wpływ na proces wypalenia zawodowego. Fizyczne warunki pracy, sytuacje konfliktowe, zaburzona komunikacja, presja czasu, monotonia, styl kierowania, przeciążenie nadmierną liczbą obowiązków, brak możliwości wypowiadania swoich opinii, brak udziału w podejmowaniu decyzji, mobbing, a także różnice między wartościami uznawanymi przez pracownika, a celami instytucji mogą wpływać na wystąpienie zespołu wypalenia zawodowego.
Kiedy możemy podejrzewać, że sami jesteśmy ofiarami wypalenia zawodowego?
Sygnałami ostrzegawczymi wskazującymi na zjawisko wypalenia może być między innymi brak chęci do pracy, poczucie przepracowania, zmęczenia i wyczerpania, uczucie zawodu wobec samego siebie, obniżenie samooceny, bezradność, złość, brak odwagi. Drugi etap to depersonalizacja klientów i współpracowników, czyli obojętność, negatywne postawy wobec klientów, przesuwanie terminów spotkań, awersja do telefonów i wizyt klientów, poczucie izolacji i osamotnienia, brak cierpliwości, drażliwość. Kiedy pracownik mimo tych symptomów nadal nie zauważa problemu, sam organizm może zacząć reagować psychosomatycznie. Mogą pojawiać się częste bóle głowy, problemy przewodu pokarmowego, częste przeziębienia, zaburzenia snu, zmienność nastrojów. Ostatnim i szczególnie niebezpiecznym etapem wypalenia jest faza desperacji, która prowadzić może do rozwinięcia się depresji, uzależnień, a nawet samobójstwa.
W jaki sposób możemy przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu?
To, czy nie staniemy się kolejnymi ofiarami tego zjawiska, zależy przede wszystkim od nas samych. Od tego, w jakim stopniu umiemy rozpoznawać swoje potrzeby, stawiać realne cele, kierować sobą i swoim życiem. Umiejętność rozdzielania życia zawodowego od prywatnego, dbanie o relacje interpersonalne, posiadanie interesującego hobby, rozwijanie zainteresowań, odpowiednia ilość i jakość snu, aktywność fizyczna, co najmniej jeden dwutygodniowy urlop w roku, rozsądna liczba godzin pracy, przerwy na odpoczynek, asertywność, opanowanie technik relaksacji i wyciszenia, to tylko niektóre ze sposób przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu.